Plavac Mali uprawiany jest w środkowej i południowej Dalmacji, gdzie można go spotkać na obszarach Dingač, Postup i Žuljana na półwyspie Pelješac oraz na południowej stronie wyspy Hvar – na terenach Sveta Nedelja, Ivan Dolac i Medvid Bod – a także na zboczach wysp Brač i Korčula. Plavac, który uprawiany jest na stromych zboczach, wystawiony na silne światło słoneczne, daje pełne i mocne wina, podczas gdy wina pochodzące z upraw osadzonych w głębi lądu będą bardziej owocowe i lżejsze. Wysuszone grona dojrzałych Plavac Mali są również wykorzystywane do produkcji cenionego Proška, wina deserowego przechowywanego na specjalne okazje i spożywanego jako aperitif. Winogrona Plavac Mali są również znane jako zobatica, czyli winogrona stołowe, co oznacza, że można je również spożywać na świeżo.

Wino z Plavac Mali było pierwszym czerwonym winem w Chorwacji, które otrzymało chronione oznaczenie geograficzne (ChOG) w 1961 r. co jest wyznacznikiem jego wysokiej jakości.

Historia i profil genetyczny

Próby ustalenia pochodzenia szczepu oraz jego powiązań genetycznych z odmianami występującymi w innych regionach świata zainicjował Miljenko „Mike” Grgich – ceniony winiarz, który pochodzi z chorwackiego wybrzeża Dalmacji i jako pierwszy zauważył podobieństwa między winami Zinfandel i Plavac Mali. Zatrudnił on naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis do dalszych badań i okazało się, że odmiany co prawda nie były identyczne, ale genetycznie powiązane, a dalsze testy wykazały, że Plavac Mali jest potomkiem Crljenaka Kaštelanskiego i Dobričićia, starożytnych odmian pochodzących z Chorwacji. Co ciekawe Crljenak Kaštelanski to genetycznie ten sam szczep co kalifornijski Zinfandel i włoski Primitivo! Wciąż trwają próby ustalenia jakim sposobem chorwacki szczep znalazł się na powyższych obszarach. Jedna z teorii głosi, że do Stanów Zjednoczonych został wywieziony przez rodzinę Habsburgów, która swojego czasu panowała nad terenami obecnej Chorwacji, natomiast do Włoch został wywieziony przez watykańskich biskupów – znanych miłośników win czerwonych 🙂

Crljenak Kaštelanski znany jest również pod nazwą Tribidrag – jest to ten sam szczep jednak uprawiany w innym rejonie Chorwacji.

Winnice Plavac Mali porastają krasowe, pagórkowate obszary chorwackiej Dalmacji. Gleby są tam głównie bogate w wapień, często ostro opadające w kierunku niebieskich wód Adriatyku i zapewniają idealne obszary uprawy dla tej odmiany. Porowate grunty szybko pochłaniają opady deszczu i utrzymują wodę w niższych warstwach przez gorące i suche lata. Winorośle uzyskują dostęp do tej wody przez głębokie korzenie, czasem dochodzące nawet do 10 metrów długości (!), dlatego też same krzewy nie osiągają dużych rozmiarów ale za to ich system korzeniowy jest bardzo rozbudowany. Daje to niskie plony co prowadzi do uzyskania mocno skoncentrowanych win. Morska bryza, palące słońce i winnice osadzone pod kątem (nawet 45 stopni) sprawiają, że teren upraw jest suchy a dzięki temu wolny od chorób grzybowych.

Z czym łączyć?

Wina Plavac Mali mogą być owocowymi winami o średniej treściwości i orzeźwiającej kwasowości charakteryzującej się aromatami wiśni, czerwonej śliwki, lukrecji i słodkich przypraw. Na drugim końcu spektrum znajdują się gęste, ciągnące się wina Plavac z najgorętszych obszarów, takich jak chroniona nazwa geograficzna Dingač na półwyspie Pelješac. Zwykle mają one aromat ciemnych jagód, takich jak jeżyny, jagody lub powidła śliwkowe, a jednocześnie często uwalniają aromat suszonych fig, chleba świętojańskiego, rodzynek, słodkich przypraw, wanilii itp. Plavac Mali dobrze komponuje się z twardymi, słonymi i pikantnymi serami, doskonale smakuje też z daniami z dziczyzny. Chorwaci nie boją się również łączyć go z rybami czy z owocami morza 🙂 sprawdzą się tu zwłaszcza te lżejsze odmiany win.

Wina Plavac Mali mają duży potencjał starzeniowy. Wiele win wchodzących obecnie na rynek będzie mogło leżakować 10-15 lat bez żadnych wątpliwości (pod warunkiem, że będą zakupione w butelce i najlepiej od znanego producenta. Te, lubiane przez naszych rodaków wina domowe, od gospodarzy, często sprzedawane w plastikowych butelkach nadają się wyłącznie do szybkiego spożycia 🙂 ) .

Chorwaci żartują, że gdyby to wino było osobą, to byłby to „głośny Chorwat w średnim wieku, którego śmiech i dym z fajki wypełniają pokój…” Nas to przekonuje 😉

Plavac Mali w … Japonii?

Plavac Mali rozprzestrzenia się na całym świecie i coraz więcej uwagi poświęca się tym małym winogronom, odkrywa się ich prawdziwy potencjał a chorwaccy winiarze coraz częściej szukają możliwości eksportu. Co ciekawe, wina z tego szczepu są bardzo lubiane przez… Japończyków! Zachwycił ich do tego stopnia, że w 2018 roku grupa japońskich biznesmenów z wyspy Goto rozpoczęła sadzenie przywiezionych z Chorwacji winorośli Plavac Mali! Prace nad japońską winnicą wspierane są przez Zorana Pantalona – doświadczonego winiarza z Zadaru, oraz przez prof. Edi Maletićia z Uniwersytetu w Zagrzebiu. Postępy ich prac można śledzić w internecie 🙂 z niecierpliwością czekamy na efekty!